همین الان یک کاغذ سپید بردارید و به آن خیره شوید یا بروید پشت پنجره و به آسمان نگاه کنید ! چه شد؟ چی می‌بینید ؟ اگر ذرات کوچکی شبیه به مگس یا گرد و غبار می‌بینید که هی جلوی چشم‌هایتان بالا و پایین می‌روند و این طرف و آن طرف می‌روند، اشکال نه از آسمان است، نه از کاغذ بلکه شما دچار عارضه چشمی ‌مگس‌پران یا عارضه جرقه‌بینی شده‌اید.

مگس‌ها با خیلی‌ها کار دارند

مگس‌پران عارضه چشمی‌ بسیار رایج است که معمولا با بیشتر شدن سن بروز می‌کند؛ به طوری که از هر 10 فرد بالای 60 سال 7 نفرشان مگس‌پران را تجربه کرده‌اند.

این عارضه ممکن است در افراد بالای 60 سال، نزدیک‌بین‌ها، کسانی که سابقه جراحی چشمی ‌(بخصوص جراحی آب مروارید) و آ‌نها که سابقه التهاب داخل چشمی‌ (یووئیت) دارند، دیده شود؛ با این حال احتمال دارد کسانی نیز هیچ یک از این بیماری‌ها را نداشته باشند اما عارضه مگس‌پران را تجربه کنند.

مگس‌ها از کجا می‌آیند؟

برای این که بدانید مگس‌پران دقیقا چه منشأیی دارد باید ابتدا با زجاجیه چشم آشنا شوید. زجاجیه مایعی ژله‌مانند شبیه به سفیده تخم مرغ است که بخش اعظم داخل کره چشم را از پشت عدسی تا روی شبکیه پرکرده است. زجاجیه دارای مقدار فراوانی آب و مواد محلول است و به همین دلیل حالت ژله‌ای دارد و داخلش با رشته‌های بسیار ظریفی پر شده است که در قسمت‌های خارجی‌تر متراکم‌تر است و به لایه‌های داخلی شبکیه متصل شده‌اند. سخت شد ؟ اما باور کنید لازم بود!

پژوهش‌های پزشکان بیمارستان تخصصی چشم نور نشان می‌دهد رشته‌هایی که از آنها صحبت کردیم در کودکان و افراد جوان معمولا بسیار ظریف هستند و دیده نمی‌شوند اما با بالا رفتن سن، این رشته‌ها ضخیم‌تر می‌شوند و در برخی جاها به هم می‌چسبند که این باعث ایجاد کدورت در زجاجیه می‌شود که سایه این کدورت بر روی شبکیه باعث دیدن آن مگس‌های ابتدای گزارش می‌شوند.

همچنین در بسیاری از افراد سالمند بخشی از رشته‌های محیطی زجاجیه که به شبکیه متصل بوده‌اند، از جای خود کنده می‌شود و به داخل بخش‌های مرکزی زجاجیه می‌افتد. این حالت که آن را (جداشدگی خلفی زجاجیه) می‌نامند شایع‌ترین علت ایجاد مگس‌پران است. در برخی از موارد نیز وجود التهاب داخل چشمی‌(یووئیت) سبب تجمع سلول‌های التهابی در زجاجیه می‌شود که مگس‌پران را ایجاد می‌کنند.

علت دیگر مگس‌پران وجود خونریزی در داخل زجاجیه است، برای مثال ممکن است خونریزی خفیف چشمی ‌در افراد مبتلا به دیابت، ابتدا به صورت یک مگس‌پران دیده شود.

نور دیدم ! نور ! نور!

همیشه مگس‌ها نیستند که باعث ناراحتی می‌شوند، در برخی موارد هم ممکن است معنای احساس وجود نوری غیرواقعی در میدان بینایی، چشمان شما را بیازارند. جرقه ممکن است به صورت خطوط درخشان صاعقه‌مانند، به صورت اجسام ریز درخشنده یا نقاط ریز متعدد در میدان دید، به هنگام حرکات ناگهانی سر یا چشم یا در تاریکی دیده شود.

این نور از لامپ نیست

همان‌طور که قبلا گفته شد با افزایش سن رشته‌های زجاجیه زخیم‌تر می‌شوند و به هم چسبندگی پیدا می‌کنند. این چسبندگی رشته‌های زجاجیه ممکن است باعث کشیده شدن پرده شبکیه شود. از آنجا که پاسخ سلول‌های شبکیه به محرک‌ها به صورت درک نور است هر عاملی که سلول‌های شبکیه را تحریک کند در مغز به عنوان نور تفسیر می‌شود. به همین علت وقتی شبکیه تحت کشش قرار گیرد جرقه‌های نوری دیده می‌شود.

مگس‌ها کی خطرناک می‌شوند؟

عارضه مگس‌پران و جرقه معمولا خطرناک نیستند و اگر سال‌های سال است آنها را می‌بینید ممکن است نیازی به درمان نداشته باشند اما در مواردی که جرقه به تازگی ایجاد شده باشد باید نگران باشید چرا که ممکن است شبکیه چشمتان پاره شده باشد، همچنین اگر مگس‌پران با سوراخ یا پارگی پرده شبکیه همراه باشد احتمال دارد نیاز به اقدامات درمانی مانند لیزر یا عمل جراحی برای جلوگیری از پارگی پرده شبکیه وجود داشته باشد.

همچنین درنظر داشته باشید که جرقه حتی اگر با پارگی شبکیه همراه باشد معمولا پس از چند روز تا چند هفته خود به خود از بین می‌رود؛ مگس‌پران هم حتی در صورت همراهی با پارگی شبکیه پس از چند هفته کوچک می‌شود. بنابراین در افرادی که جرقه یا مگس‌پران جدید ایجاد شده حتی اگر خود به خود خوب شده باشد لازم است معاینه کامل چشم انجام شود.

فراموش نکنید اگر مگس‌پران جدیدا ایجاد شده باشد یا پس از چند هفته خود به خود برطرف نشده باشد یا مگس‌پران قدیمی‌که به تازگی بزرگ‌تر شده یا تغییر دیگری پیدا کرده باشد یا همراه با جرقه یا همراه با کم شدن یا تاری دید یا احساس وجود پرده در جلوی چشم باشد که ناشی از کنده شدن بخشی از شبکیه است، حتما و به سرعت باید به چشم‌پزشک مراجعه کنید.